Ga naar de inhoud

Het huis van wantrouwen

Verschenen op woensdag 4 januari in De Standaard.

Een eerdere versie van het opiniestuk kan je ook lezen in de Knack (verschenen op dinsdag 3 januari).

Door Heidi Degerickx (Coördinator Netwerk tegen Armoede), Joy Verstichele (Coördinator Vlaams Huurdersplatform), Sophia Honggokoesoemo (Medewerker wonen LEVL), Julien Aernoudt (Stafmedewerker ORBIT vzw).

Huurders van een sociale woning krijgen de ene na de andere voorwaarde opgelegd. Ondertussen weigert de Vlaamse regering het tekort aan sociale huisvesting aan te pakken.

Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) kondigde eind ­vorig jaar nog strengere voorwaarden aan voor huurders van sociale woningen. Ze dienen zich vanaf 2023 verplicht in te schrijven bij VDAB. Ook de taalvereiste voor deze huurders wordt opgetrokken van A1 naar een niveau A2. Dat niveau dient na twee jaar behaald te worden. De vereiste van ­lokale binding leidt nog tot extra uitsluiting. Deze maatregelen stonden al in het Vlaamse regeerakkoord en worden vanaf 2023 uitgevoerd.

Hoewel niet wordt gesproken over specifieke groepen, kunnen we er niet naast kijken dat sommigen meer geviseerd en gestigmatiseerd zullen worden, zoals niet-werkenden, nieuw­komers, anderstaligen, mensen in ­armoede. Groepen aan de onderkant van de samenleving worden hierdoor tegen elkaar uitgespeeld. Want er is niet alleen een krapte op de private huurmarkt, de wachtlijst voor een ­sociale woning is gigantisch lang: 182.000 huishoudens wachten al en nog jarenlang.

Menswaardig leven

De nieuwe maatregelen zullen dat ­tekort niet oplossen. Ze leiden wel af van het werkelijke probleem, namelijk het zeer grote tekort aan sociale woningen. Vier op de tien lokale ­besturen slagen er niet in de mini­male verplichting van sociale woningen na te komen. Ze komen daar ­zonder consequenties mee weg en nieuwe doelstellingen blijven uit. Er is een woonbeleid nodig met focus op meer sociale woningen, zoals in onze buurlanden het geval is, zeker voor de meest kwetsbare groepen. Goed en betaalbaar wonen is een voorwaarde om te komen tot een gelijkwaardige en volwaardige deelname aan de ­samenleving, niet het omgekeerde. De ene na de andere voorwaarde wordt eenzijdig genomen zonder dat de Vlaamse overheid in eigen boezem kijkt en werk maakt van het tekort aan sociale huisvesting.

Zoals opgenomen in de grondwet heeft iedereen het recht om een menswaardig leven te leiden. Dat recht omvat het recht op een behoorlijke huisvesting zoals sinds 1993 in artikel 23 van de Belgische grondwet is opgenomen. Het recht op wonen kan worden gewaarborgd door sociale huisvesting, voor degenen die door maatschappelijke kwetsbaarheid en/of meervoudige uitsluitingsmechanismen geen betaalbare of kwaliteitsvolle woning vinden op de private markt. Het Grondwettelijk Hof zal binnenkort, na een gezamenlijke klacht van acht organisaties, moeten beoordelen of deze extra voorwaarden de juridische toets wel doorstaan. De Raad van State toonde zich eerder al kritisch.

Empoweren

De Vlaamse regering wil dat sociale huisvesting gaat naar wie het wer­kelijk nodig heeft. Met strengere voorwaarden met betrekking tot de zoektocht naar werk, taalvereisten, maar ook met de lokale binding, ­bewerkstelligen ze het tegenover­gestelde. De maatregelen zouden ­nodig zijn om mensen te versterken en te empoweren, maar de meest kwetsbare groepen worden hierdoor niet versterkt, wel uitgesloten, gestigmatiseerd en zelfs gecriminaliseerd. Het verkrijgen van basisrechten wordt voor kwetsbare doelgroepen gekoppeld aan verplichte voorwaarden die totaal niet gekoppeld zijn aan hun woonnood.

Vier op de tien lokale besturen slagen er niet in de minimale verplichting van sociale woningen na te komen en komen daar zonder consequenties mee weg

Emancipatie is het streven naar een volwaardige plaats in de maatschappij vanuit een achtergestelde ­situatie of positie. Deze voorwaarden zijn voorafgaande beperkingen, maar kunnen niet aan de basis liggen van een basisrecht.

Onze nieuwjaarsboodschap aan de Vlaamse regering: als we een inclusieve samenleving willen nastreven, dan moeten we zoeken naar oplossingen waar iedereen meetelt en waarbij ­ieders basisrechten gerespecteerd worden. Laten we niet stigmatiseren, maar daadkrachtig investeren in sociale huisvesting. Het grote tekort aan sociale huisvesting in Vlaanderen kan in geen geval een excuus zijn om ­regels te implementeren die het recht op wonen voor kwetsbare groepen ­bemoeilijken.